گفت و گوی وقایع استان با معصومه داودآبادی کارشناس ارشد مامایی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی اراک به مناسبت روز جهانی بهداشت قاعدگی سهم همه ما در فرهنگ سازی آموزش بهداشت قاعدگی زهرا مدنی : هشتم خرداد مصادف با 28 می در تقویم میلادی روز جهانی بهداشت قاعدگی است؛ روزی که با هدف آموزش خانم ها در زمینه بهداشت قاعدگی و درک این چرخه تعیین شده است. روز جهانی بهداشت قاعدگی، برای افزایش آگاهی در زمینه اهمیت مدیریت بهداشت قاعدگی و از بین رفتن تابوها علیه زنان و دختران نوجوان است.
در همین راستا وقایع استان در گفت و گو با معصومه داودآبادی کارشناس ارشد مامایی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی اراک به آگاهی بخشی در اینباره پرداخته است.

لطفا در ابتدا در خصوص اهمیت آموزش بهداشت قاعدگی؛ فرهنگ سازی و آگاهی بخشی درباره آن توضیح دهید..
در هر زمینه ای اصلاح باورهای اشتباه کمک شایانی به پیشرفت و آگاهی بخشی در آن حوزه می کند. قاعدگی و بهداشت قاعدگی نیز از این امر مستثنی نیست. چنانچه نوجوانان در آستانه بلوغ از تغییـرات دوران قاعـدگی آگـاهی کـافی نداشـته باشند، آمادگی لازم برای مشاهده و پذیرش این وضع تازه را نخواهند داشت. در نتیجـه از مشاهده این تغییرات به طور عمیق نگران و مضطرب شده و از این حالت رنج می برند و نمی دانند این تغییرات طبیعی چه نقشی در پذیرش اجتماعی آنها ایفا می کنـد. لازم اسـت، آن هـا قبل از تجربه اولین قاعدگی در مورد آن آگاهی های لازم در این زمینـه را کسـب کننـد. زیرا آگاهی از مسائل دوران بلوغ تأثیر محسوسی در نحوه برخورد صـحیح دختـران بـا تغییرات این دوره و تصحیح رفتارهای بهداشتی آنان دارد. برای آنکه دختران با فرآیند پریود آشنا شوند، باید در مورد این پدیده طبیعی، برای آنان توضیح داد و هر زمانی که نیاز به راهنمایی، اطلاعات و کمک داشتند، به راحتی بتوانند با افـراد خـانواده صحبت کرده و نیازشان را برطرف کنند.

برایمان بگویید که در تعریف علمی سیکل قاعدگی چیست ؟
یک سیکل قاعدگی از اولین روز خونریزی قاعدگی شروع می شود. متوسط زمان یک سیکل قاعدگی نرمال 28 روز است که از اولین روز خونریزی تا شروع خونریزی بعدی طول میکشد اما یک سیکل نرمال ممکن است از 21 تا 35 روز متفاوت باشد. سیکل قاعدگی یک خانم ممکن است در ماه های مختلف کاملاً شبیه هم نباشد. از طرف دیگر سیکل های هر نفر با دیگری متفاوت است. خونریزی ها ممکن است کم، متوسط یا زیاد باشد و طول مدت آن می تواند متفاوت باشد. اگرچه اکثر پریودها 3 تا 5 روز طول می کشد اما بین 2 تا 7 روز نرمال است. در سال های اول شروع قاعدگی و در سنین نزدیک به یائسگی، سیکل ها ممکن است نامنظم باشند.

در یک سیکل قاعدگی چه اتفاقی می افتد؟
در نیمه اول سیکل، میزان استروژن بالا رفته و باعث رشد و افزایش سلول های رحمی می شود. در نیمه دوم سیکل، پروژسترون بالا رفته و رحم را آماده بارداری می کند. اگر در این مرحله بارداری رخ ندهد استروژن وپروژسترون کاهش می یابند و لایه ضخیم رحم ریزش کرده و خونریزی قاعدگی یا عادت ماهیانه را ایجاد می کند.

سیکل های قـاعدگـی از چه سنـی شروع می شوند و یک خـانم تا چه زمـانی پریــود می شود ؟
سن متوسط شروع قاعدگی حدود 12 سالگی است. اما این بدان معنی نیست که همه دختران در سن 12 سالگی قاعده می شوند. یک دختر در فاصله سنی 9 تا 16 سالگی ممکن است قاعده شود. زنان تا زمان یائسگی پریود می شوند. سن متوسط یائسگی حدود 40 تا 50سالگی است مانند قاعدگی سن شروع یائسگی هم می تواند متفاوت باشد.

چه توصیه هایی می تواند به بهبود بهداشت و سلامت زنان در این دوران کمک کند؟
در این دوران لباس زیر باید روزانه یک الی دو بار تعویض شود. پدهای بهداشتی باید به صورت منظم و مرتب تعویض شود. استحمام منظم هیچ منعی ندارد. به خانم ها توصیه می شود که روزانه دوش ایستاده بگیرند و از نشستن در حمام یا وان اجتناب کنند شستشوی پوست باید پس از هر بار ادرار کردن و رفتن به سرویس بهداشتی انجام گیرد، برخی از افراد به اشتباه تصور می کنند که این کار نباید انجام گیرد، در صورتی که برای جلوگیری از بروز عفونت ها شستشو لازم است.

خانم ها ممکن است مشکلات مختلفی با دوره های قاعدگی خود داشته باشند می توانید به این موارد اشاره کنید...
بله برخی از شایعترین آنها عبارتند از آمنوره یا عدم وجود قاعدگی اولیه یا ثانویه؛ این لغت زمانی به کار می رود که یک دختر خانم تا 16 سالگی پریود نشده باشد (آمنوره اولیه) و یا اینکه عادات ماهیانه در خانمی که قبلاً قاعدگی مرتب داشته است قطع شود(آمنوره ثانویه). علل اصلی آمنوره عبارتند از بارداری، شیردهی، کاهش یا افزایش وزن زیاد، ورزش سنگین، استرس و رژیم های غذایی سخت، اختلالات هورمونی یا بیماری ها هم ممکن است عامل بیماری باشند. دیسمنوره یا قاعدگی دردناک از دیگر مشکلات است که به معنای درد خفیف تا بسیار شدید در هنگام خونریزی ماهیانه می باشد. معمولاً در زنان و دختران جوان علت خاصی ندارد. بعضی از انواع مسکن ها می توانند درد را کاهش دهند. اما گاهی اوقات این مشکل در اثر بیماری است و باید به پزشک مراجعه کرد. خونریزی غیر طبیعی هم از دیگر مواردی است که ممکن است زنان تجربه کنند که با خونریزی قاعدگی متفاوت است. این مشکل ممکن است بصورت خونریزی بسیار حجیم، خونریزی طولانی مدت، پریودهای بسیار نزدیک به هم و یا خونریزی بین پریودها، مشخص شود. توصیه می شود در صورت بی نظمی قاعدگی یا تکرار آن، به پزشک یا ماما مراجعه کنید. سندرم پیش از قاعدگی یا PMS را نیز بسیاری از خانم ها به دفعات زیادی تجربه می کنند. علائم سندرم پیش از قاعدگی شامل اختلال در خلق و خو، تحریک پذیری، بی حوصلگی، افسردگی، سردرد، دردهای زیر شکم یا کمر می شود. این علائم معمولا از یک هفته یا ده روز قبل از دوران قاعدگی شروع می شود. اگرچه این علائم برای برخی از خانم ها آزاردهنده است؛ اما خانم ها باید بدانند که این مسئله می تواند به عنوان یک دوره طبیعی در زندگی آنها باشد و با تغییر شیوه و سبک زندگی، داشتن رژیم غذایی سالم و مصرف برخی از داروهای تجویز شده توسط پزشک می توان تا حدود زیادی از این سندرم قبل از قاعدگی جلوگیری کرد. در این موضوع نیز حمایت خانواده بسیار نقش مهمی دارد.

چه باورهای غلطی در رابطه با قاعدگی وجود دارد؟
گاهی برخی از باورهای غلط یا عدم آگاهی در این باره می تواند برای خانم ها مشکل ساز شود. مثلا این باور که قاعدگی تنها یک مسئله شخصی برای خانم هاست در صورتی که تمامی افرادی که در کنار خانم هستند باید او را درک کنند و لازم است زن در این دوران از نظر عاطفی از طرف خانواده حمایت شود. باور غلط دیگر این است که در قاعدگی، خون کثیف از بدن خارج می شود در صورتی که خونی که از بدن در قاعدگی خارج می شود، خون کثیفی نیست، لایه داخلی رحم برای بارداری آماده شده است، فرو می ریزد و همان خونی که در رگها جریان دارد از دیواره داخلی رحم خارج می شود و باور دیگری که بسیار شایع است اینکه نباید هیچگونه فعالیت بدنی در دوره قاعدگی داشته باشید، اما من به شما می گویم که ورزش و فعالیت های بدنی نه تنها منعی ندارد بلکه در تسکین درد موثر است، البته ورزش های سبک توصیه می شود.

و در پایان لطفا اشاره کنید که سهم همه ما در فرهنگ سازی آموزش بهداشت قاعدگی چیست؟
اگر پریود را به عنوان یک چرخه طبیعی در نظر نگیریم منجر به ایجاد تابو و کج فهمی پیرامون چرخه قاعدگی در زنان می شود. لازم است در این زمینه فرهنگ سازی لازم انجام شود تا تبدیل به موضوعی طبیعی برای زنان و مردان در جامعه گردد. یکی از بهترین مکان ها در زمینه آموزش و شناخت بهداشت قاعدگی، مدارس است اما نقش خانواده نیز بسیار حائز اهمیت است و خانواده ها باید بصورت یک فرآیند طبیعی و بدون پنهان کاری، پریود دختران را بپذیرند و دختران را مورد حمایت عاطفی قرار دهند. همچنین باید در برنامه های آموزشی و بهداشتی که از رسانه ها پخش میشود بصورت کاملا طبیعی در مورد قاعدگی و نکات بهداشتی یا مشکلات آن صحبت شود. فراهم کردن امکان دسترسی عموم زنان به لوازم بهداشتی مربوط به قاعدگی به ویژه در مناطق محروم و پیش بینی مرخصی استعلاجی برای زنانی که علایم شدید PMS را تجربه می کنند در قانون کار نیز از جمله مواردی است که به فرهنگ سازی در پذیرش قاعدگی به عنوان یک تغییر ماهیانه و طبیعی کمک خواهد کرد.